رفتارشناسی میرزا کوچک خان

چکیده در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ایران در مسیر تغییرات بنیادی گام می گذاشت. انقلاب مشروطیت و حکایت پیروزی اوّلیه و سپس شکست جنبش مشروطه خواهی، اوضاع نابسامان اقتصادی، فقر و تنگدستی و ظلم و فساد و اوضاع بد سیاسی، استبداد حکام محلی به تبعیت از سلاطین مستبد و خودکامه، در مجموع منجر به ظهور و حضور جنبش های آزادی خواهانه و عدالت طلبانه ای در پاره ای از نقاط کشور، از جمله تبریز به رهبری شیخ محمد خیابانی، خراسان به رهبری کلنل پسیان و در رأس همه ی این ها نهضت جنگل با طول عمری 7 ساله، که پشتیبان آن مردم روستا و طبقه ی متوّسط شهری بودند که اعتماد خود را به رهبر آن (میرزا کوچک خان) ابراز می کردند. مردم گیلان علاوه بر مشکلات عمومی، سالیانی دراز حضور و دخالت همه جانبه ی قوای مداخله گر روس را نیز تحمّل می‎کردند. جنبش جنگل دو مرحله ی مشخص داشت امّا در هر دو مرحله استقلال ایران از دخالت قدرت های بیگانه از اهداف اصلی آن بود. در این پژوهش ضمن بررسی اجمالی روند مبارزه، از شروع و ورود به عرصه مبارزه مسلحانه و تداوم آن، ورود ارتش شوروی به ایران، و … در نهایت افول و شکست قیام، سعی کرده ایم واقع بینانه زوایایی از این مبارزه را که به ویژگی های شخصیتی رهبریت قیام مربوط می شود، با استفاده از مفاهیم روانشناختی از قبیل: ناهماهنگی شناختی، تعارض انگیزشی، درماندگی آموخته شده، و تطبیق سنخ شخصیّتی میرزا کوچک خان با سنخ شناسی نظری آیسنک، به گونه ای پس رویدادی که تاکنون به آن پرداخته نشده مورد بررسی قرار دهیم. کلید واژه: میرزا کوچک خان، نهضت جنگل، روان شناسی، مشروطیّت، بلشویک ها، شوروی، سنخ شناسی، آیسنک